Onlangs is de collectie van Marijnus Mol te Gilze over de periode 1614-1821 toegankelijk gemaakt. De familie Mol was een invloedrijke familie die tussen 1775 en 1949 op allerlei manieren haar stempel op de gemeenschap van Gilze drukte. Marijnus Mol werd geboren op 27 december 1752 in Breda en kwam als 23-jarige als eerste van de familie naar Gilze. Hij vestigde zich als chirurgijn (plattelandsdokter) in het dorp. Hij trouwde in 1778 met Cornelia Emmers, geboren op 3 juni 1754 in Rijen. Ze kregen acht kinderen. Behalve chirurgijn werd hij later achtereenvolgens ook nog secretaris van het gemeentebestuur (1795 t/m 1810), gemeenteraadslid in 1813 en wethouder vanaf 1815 tot 1825. Hij overlijdt in 1832.
Marijnus zette hiermee de toon voor zijn nazaten, want van de generaties na hem bekleedden verschillende familieleden ook invloedrijke functies als secretaris en burgemeester. Dat laatste werd alleen maar duidelijker toen Caroline Hoeymans, de weduwe van burgemeester W.J. Mol, eind 19e eeuw in het centrum van het dorp een villa in Franse neorenaissance stijl liet bouwen. Ze gaf in 1892 architect J.M. Marijnen opdracht om deze villa op de ‘Tip’ te ontwerpen. Villa met tuin zouden bij talrijke feestelijke gebeurtenissen een centrale plaats gaan innemen. En ze zijn nog steeds de zichtbare overblijfselen uit de periode van de generaties Mol.
Net als de straatnaam waarmee de gemeente in 1949 Burgemeester Mol vernoemde. Marie Mol was de laatste bewoonster van de villa. In 1941 liet de Duitse bezetter de villa ontruimen. In 1961 kocht de gemeente villa en tuin. De villa kreeg een andere bestemming en de tuin werd ingericht als openbaar park. In 2015 verkocht de gemeente de villa weer.
De collectie van Marijnus Mol bestaat o.a. uit een reeks vestbrieven. Deze vormden een belangrijke pijler binnen de registratietaak van schepenbanken. In deze brieven werd de juridische eigendomsoverdracht van onroerend goed vastgelegd. Het woord ‘veste’ betekent dan ook ‘vastleggen in rechte.’ Zo werden onder andere de namen van de koper en verkoper geregistreerd, evenals de prijs van de overdracht, de plaats en ligging van het onroerend goed, vaak aangegeven door de aangrenzende percelen, en eventuele lasten. Daarnaast vindt je in dit archief ook diverse obligaties, kwitanties en aktes.
