Piet Clijsen (Tilburg, 1909 – Eindhoven, 1977) was glazenier en ontwerper van gebrandschilderde glas-in-loodramen voor kerkelijke en industriële gebouwen en privédoeleinden. Van 1938 tot en met 1972 was Clijsen werkzaam als glazenier met een eigen atelier in Tilburg. Daarnaast was hij van 1939 tot en met 1973 ook leraar tekenen in Tilburg en Eindhoven.
Zijn werk kom je in Tilburg onder andere tegen in diverse kerken, het Paleis-Raadhuis en het Sint Odulphuslyceum. Buiten de landsgrenzen ontwierp hij onder andere gebrandschilderde glas-in-loodramen voor kerken in Tanzania, Canada, Verenigde Staten, Aruba en Curaçao.
Regionaal Archief Tilburg beheert van Piet Clijsen vele ontwerpen van glas-in-lood ramen (archief 1311). Ook zijn er veel tekeningen uit zijn periode als docent, tekeningen van stillevens, studies van het menselijk lichaam (vaak de spieren) en van romeinse beeldhouwwerken. De werken zijn gemaakt met houtskool, potlood, verf en krijt. Alles is op losse vellen papier, variërend van klein (18 x 20 cm) tot rollen van wel 6 meter lang.
We vragen onze restauratie- en conserveringsspecialist Marcel van de Wouw naar het werk van Piet Clijsen. “We kunnen dit materiaal gerust zéér divers noemen. Het is gemaakt met verschillende technieken en materialen, de afmetingen verschillen enorm, soms is het liggend opgeborgen, soms opgerold. Je kunt duidelijk zien dat de tand des tijds het materiaal heeft aangetast. Sommige stukken hadden vochtschade, anderen waren ingescheurd, of de hoeken ontbraken helemaal. Ook zie ik vlekken van waarschijnlijk olie. Er zit een olieverf op doek tussen waarbij de verflaag gebroken is doordat het verkeerd opgerold werd. Om verder verval tegen te gaan is een selectie gemaakt van werken die gerestaureerd moesten worden.”
In totaal zijn 116 werken van Clijsen door Hoogduin Papierrestauratoren onder handen genomen. Er is nu gekozen voor het materiaal dat platgelegen heeft, de opgerolde werken komen later aan de beurt. Er werden inscheuringen gerepareerd en elk werk werd schoongemaakt. Diverse werken werden ingestukt. Bij die techniek worden ontbrekende delen hersteld door plaatselijk een nieuw stuk op maat gescheurd stuk Japans papier toe te voegen. Door het scheuren krijg je lange vezels aan de randen waardoor je bij het lijmen een mooie overgang naar het origineel krijgt.
Als er werken ingescheurd waren, werden de zgn. baarden terug aan elkaar geplakt en aan de achterzijde verstevigd met een strookje dun Japans papier. Wat níet gerestaureerd is, zijn de punaise-gaatjes op de hoeken van veel werken. Piet Clijsen hing de tekeningen vaak op in zijn atelier of in het leslokaal voor de leerlingen.
Foto links: een voorbeeld van een ingestukt papier. De lange vezels aan het op maat gescheurde stuk Japans papier zijn te zien.
Restauratieatelier Hoogduin hield met foto’s bij hoe de restauratie gedaan is. Dit om ons een beeld te geven van hun werk. In maart is het materiaal teruggekomen van het atelier, na een half jaar werken. Daarna is alles door ons nagekeken. Elk stuk is zuurvrij verpakt en klaar om gedigitaliseerd te worden, waar mogelijk in onze eigen scanstraat. Zodra het materiaal online staat, melden we het zeker op de site!
Lees meer over Piet Clijsen op de Wiki Midden-Brabant: https://wikimiddenbrabant.nl/Piet_Clijsen
Foto's in dit artikel: Hoogduin Papierrestauratoren, waarvoor veel dank!!
