Film van de maand #6 De Bikse Fiste

Hilvarenbeek is onlosmakelijk verbonden met muziek en festivals. Tegenwoordig kent het grote publiek het Brabantse dorp van internationale evenementen als Decibel Outdoor, Best Kept Secret en WOO HAH! op het terrein van de Beekse Bergen. Daarnaast stroomde tussen 1985 en 2007 ieder pinksterweekend het Vrijthof vol met muziek- en cultuurliefhebbers tijdens Elastiek Muziek. De basis voor deze festivals ligt bij de legendarische Bikse Fiste.

Van “langharig werkschuw tuig” tot grootschalig festival

De Bikse Fiste werden in 1977 voor het eerst georganiseerd ter gelegenheid van het vijfjarige jubileum van jongerencentrum Lieve Hemel. Om het lustrum te vieren, maar misschien nog wel meer om de argwaan rondom het progressieve jongerencentrum weg te nemen. De jongeren werden namelijk bestempeld als “werkschuw langharig tuig dat overal kritiek op heeft”. Ondanks weerstand vanuit de gemeente, die het tegendraadse evenement liever kwijt dan rijk was, werden de Bikse Fiste een groot succes. Een te groot succes. In 1982 werd namelijk al de laatste editie gehouden. Het Vrijthof was te klein voor de grote bezoekersaantallen en door bureaucratie werd het onmogelijk gemaakt om naar een groter terrein te verhuizen. Gelukkig hebben we de beelden nog.

Afbeelding boven: In een muurkrant van 23 juni 1978 worden de problemen tussen jongerencentrum Lieve Hemel en de gemeente beschreven. 

Een volksfeest voor iedereen

In opdracht van de Bikse Fiste maakte Joop Hörmann (Stichting HAM) filmreportages van de feesten in 1979 en 1980. De film Het Puikje van de Zalm opent met een ontwakend Vrijthof. De klokken van de Petruskerk kondigen het begin van een nieuwe dag aan: zondag 14 september 1980, de dag van de vierde editie van de Bikse Fiste.

Net na de middag worden de feesten officieel geopend door Zjef Naaijkens (zie fragment). Hij wordt bijgestaan door de kinderambassadeur Thijs. De filmbeelden tonen de eigenzinnigheid van het festival, waarbij duidelijk wordt dat het een volksfeest was voor iedereen. De Bikse Fiste waren gratis, dus voor iedereen toegankelijk. Er stond enkel een kwartjespot. Zo werd, onder luid commentaar, de 10.000 gulden voor de gemeentelijke huur van het terrein ingezameld (zie fragment). Om de kosten laag te houden, draaide de volledige organisatie draaide op vrijwilligers. In de programmering werd ook rekening gehouden met een breed publiek. Naast verschillende muziek repertoires, was er ook ruimte voor theater en cabaret. Voor de jeugdige bezoekers bestond een speciaal kinderprogramma met eigen ambassadeur (zie fragment).

Politiek idealisme

De feesten zijn echter niet los te denken van politiek. Iedere editie kreeg een eigen politiek thema. In 1980 was dit de Vredesbeweging (fragment over dit thema). Op een markt werd in verschillende kraampjes aandacht bestaand aan linkse politieke idealen. Al deze elementen maakte de Bikse Fiste tot een uniek festival. Volledig passend bij de vrije tijdsgeest van de jaren ’70.

Spraakmakende optredens

Programmeur Piet verwoordt het treffend: de acts op de Bikse Fiste zijn bijna theatershows (zie fragment). Hierdoor werd, en wordt, nog lang nagepraat over de legendarische shows. Wanneer de Bikse Fiste ter sprake komen, leidt dit automatisch tot enthousiaste anekdotes. 

Een editie van de Bikse Fiste was niet compleet zonder een optreden van de Veulpoepers (zie fragment). Op de klanken van “Twee emmertjes water halen” deint het hele Vrijthof mee (zie filmstill links). De leden van de Veulpoepers zijn onlosmakelijk verbonden met de organisatie van de Bikse Fiste en jongerencentrum Lieve hemel.

Het meest spraakmakende optreden op de Bikse Fiste werd zonder twijfel verzorgd door de Amerikaanse foolsartiest Jango Edwards. In 1979 zorgde hij voor een grote schok door in enkel een string op het podium te verschijnen (zie fragment). Een jaar later deed hij dit trucje nog eens over tijdens de toegift, onder luid gejoel van het uitzinnige publiek.

Deze momenten maken de Bikse Fiste legendarisch en daarmee onderdeel van het Brabantse cultureel erfgoed. Het was een uniek feest voor iedereen. Hoewel de feesten maar enkele keren georganiseerd werden, was de invloed groot. Het feest maakte de weg vrij voor toegankelijke muziekfestivals in Hilvarenbeek. Van Elastiek Muziek tot Best Kept Secret. Het festivalgevoel is verankerd met Hilvarenbeek.

Meer kijkplezier

Op YouTube is de registratie van Joop Hörmann in delen te bekijken. Onder iedere clip lees je in de beschrijving meer over de inhoud. Door op een tijdsaanduiding te klikken, spring je automatisch naar het juiste fragment.

Het puikje van de zalm deel 1A

Het puikje van de zalm deel 1B

Het puikje van de zalm deel 2A

Het puikje van de zalm deel 2B

Het puikje van de zalm deel 2C

Daarnaast vind je op het YouTube kanaal van Regionaal Archief Tilburg aanvullend filmmateriaal van de Bikse Fiste.