Op 16 september 1988, in de stromende regen, werd op feestelijke manier het gemeentearchief van Tilburg geopend in het rijksmonument Kazernehof 75 (foto links van Persbureau van Eijndhoven).
Het archief zat voorheen in de kelder van het Paleis- Raadhuis, maar kreeg deze eigen ruimte, met een archiefdepot onder de grond. De opening werd verricht door burgemeester Brokx samen met een ‘lookalike’ van Koning Willem II en vele genodigden die schuilend voor de regen onder tenten stonden. De gemeentearchivaris van destijds, Gerard Steijns was er uiteraard bij aanwezig en vaandelzwaaiers lieten hun kunsten zien op het plein voor de ingang.
(foto rechts: bouw van het archiefdepot, foto Ton van Horsen)
Met het vertrek van het archief uit het Paleis kwam er daar weer ruimte voor de VVV, die er jarenlang heeft gezeten. Met het nieuwe gebouw aan de Kazernehof had het archief eindelijk mogelijkheid om de vele bezoekers te ontvangen en ze ruimte te geven voor het doen van onderzoek. Stamboomonderzoek was erg in trek, werken met computers stond nog maar in de allereerste prille kinderschoenen en veel moest nog met de hand opgezocht worden in de vele registers en dozen vol papier. Het aantal fysieke bezoekers was een veelvoud van wat we nu kennen.
Aanvankelijk werden alleen de archieven van de gemeente Tilburg opgenomen in de collectie , maar in de loop van de jaren kwamen er steeds meer gemeenten bij en groeide de collectie tot de huidige twaalf kilometer:
- In 1997 kwam door de gemeente herindeling een deel van het Streekarchief Oisterwijk erbij (Berkel-Enschot, Udenhout, Loon op Zand, Oisterwijk, Moergestel, Hilvarenbeek, Diessen, Goirle en Riel)
- In 1998 kwam de gemeente Dongen (met ’s Gravenmoer) erbij
- In 2004 kwam het Streekarchief Oosterhout erbij (Gilze en Rijen, Geertruidenberg, Made en Drimmelen, Hooge en Lage Zwaluwe, Terheijden en Oosterhout)
- In 2005 kwam Waterschap de Dongestroom erbij
- In 2007 volgde de verzelfstandiging onder Stichting Mommerskwartier, samen met TextielMuseum en Stadsmuseum Tilburg
- In 2015 vertrok Waterschap de Dongestroom naar waterschap Brabantse Delta in Breda
- Situatie in 2023: beheer van de archieven van in totaal twaalf gemeenten (met 450.000 inwoners)
(foto hieronder: Willem II lookalike en burgemeester Brokx bij opening archief 1988, foto Persbureau van Eijndhoven)
In 1997 verscheen de eerste website van het archief op het WorldWideWeb. Inmiddels is die website niet meer weg te denken en speelt een centrale en dominante rol in de dienstverlening van het archief.
De naam veranderde van Gemeentearchief Tilburg (in 1988) naar Regionaal Historisch Centrum Tilburg (in 2001) en later weer naar Regionaal Archief Tilburg (in 2004).
De gemeentearchivarissen die het archief in die periode had, zijn Gerard Steijns (van 1980 tot 1998), Wim Reijnders (1998 – 2003), Ronald Peeters (2003 – 2006), Yvonne Welings (2006 tot heden) en Mathijs Timmermans (2019 tot heden).
De huidige gemeentearchivarissen zijn niet in dienst van Stichting Mommerskwartier, maar van de gemeente Tilburg. Zij verrichten werkzaamheden voor alle twaalf gemeenten die zijn aangesloten bij Regionaal Archief Tilburg. Yvonne Welings is archivaris van Tilburg, Goirle, Hilvarenbeek, Oisterwijk, Alphen-Chaam, Baarle-Nassau, Gilze en Rijen en van de ABG-organisatie. Mathijs Timmermans is archivaris van Dongen, Drimmelen, Loon op Zand, Oosterhout en Geertruidenberg en de gemeenschappelijke regelingen.
In 2004 werd door de gemeente besloten dat er een Stadsmuseum Tilburg moest komen, dat met verschillende tentoonstellingen en projecten in de stad de geschiedenis van Tilburg moest belichten. In het gebouw van Kazernehof 75 werd een kantoorruimte ingericht en een klein depot voor het stadsmuseum. Dat depot is inmiddels alweer verhuisd naar een extern depot, maar het kantoor van het museum zit er nog steeds.
De inrichting van het monumentale pand is vanaf 1988 ongewijzigd gebleven tot 2014. Toen werd de binnenkant flink gerenoveerd en de studiezaal verkleind. Door digitalisering van veel gebruikte delen van de archiefcollectie, daalde het aantal fysieke bezoekers. Het aantal online bezoekers steeg daarentegen enorm. Van de herinrichting van de studiezaal maakten we een timelapse.
(foto rechts: Gerard Steijns bij opening Kazernehof op 16 september 1988, foto Persbureau van Eijndhoven)
Archief en stadsmuseum gebruiken het middenstuk en de lange zijvleugel van het gebouw. De korte zijvleugel is in gebruik geweest als kinderdagverblijf en wijkcentrum en een paar jaar terug omgebouwd tot 14 appartementen.
Ons gebouw is uit 1842, is in gebruik geweest als paardenstal en als textielfabriek. Het ontwikkelde zich mee met de tijd en wij als medewerkers van het archief en stadsmuseum zijn nog steeds heel blij dat we hier werken, hier onze bezoekers ontvangen en vanuit hier onze dienstverlening kunnen uitvoeren. We willen hier nog heel lang blijven!
Lees meer over het gebouw op de Wiki Midden-Brabant:
Lancierskazerne
Regionaal Archief Tilburg
Kazernehof
