Liselotte van Leest is (reis)journalist en historicus. Ze was als jong meisje al gefascineerd door de moord op de Tilburgse Marietje Kessels. De jonge Marietje was de beste vriendin van Liselotte's overgrootmoeder. Tussen 2019 en 2021 deed Liselotte onderzoek naar de zaak Marietje Kessels uit 1900 en ze schreef er een boek over: De zaak Marietje Kessels - De onopgeloste kindermoord in de Tilburgse Noordhoekkerk. Dat boek begint als volgt: ''Marietje, wat is er met je gebeurd?' vroeg mijn overgrootmoeder op haar sterfbed. Ze was inmiddels hartstikke dement, maar nooit vergat ze haar vriendinnetje dat plotsklaps uit het leven werd gerukt. Ineens moest ze alleen naar school lopen, ineens was de bank naast haar leeg. Niemand vertelde haar wat er precies was gebeurd. Marietje was dood, punt uit.'
De moord op Marietje is een van de bekendste onopgeloste zaken die velen heeft bezig gehouden. We vroegen Liselotte waarom ook zij in deze moordzaak gedoken is.
"Waarom ging ik weer onderzoek doen naar deze onopgeloste moord nadat er al zo veel over geschreven was? Ik vond de zaak, net als veel andere Tilburgers, fascinerend – Marietje is een legende in Tilburg. Toen ik erachter kwam dat het strafdossier van de zaak twintig jaar eerder was gevonden en dat dit sindsdien stof lag te vergaren in het BHIC, besloot ik me erin te gaan verdiepen. Niet om de moord op te lossen, maar puur uit interesse. Bij het lezen van de eerste stukken begreep ik echter meteen waarom geen journalist er eerder op gedoken was. Het dikke dossier bestaat uit stapels vergeelde vellen, voorzien van handschriften die lezen als een hartslagcurve. En áls ik een tekst eenmaal ontcijferd had, dan bleef het nog abracadabra: wie waren de personen die werden genoemd en in welke context moest ik dit lezen? Ik moest dus weten tegen welk decor de moord en het proces plaatsvonden, in wat voor samenleving, en daarvoor moest ik in Regionaal Archief Tilburg zijn.
In het archief in Tilburg vond ik onder meer talloze herinneringen aan de eens zo machtige katholieke elite én een schat aan persoonlijke informatie over Tilburgers van toen. Zo werd het me beetje bij beetje duidelijk wie er precies achter de namen schuilgingen van de agenten, magistraten en getuigen die voorbijkwamen in het strafdossier. Wat hun verleden was, waar ze woonden, welke religie ze aanhingen en hoe ze met elkaar verbonden waren. Hoe de inwoners leefden van de Noordhoek en wie er waren aangesloten bij de Noordhoekkerk – de kerk waar het lijk van Marietje gevonden werd. Wat de lokale kranten meldden en wat de publieke opinie was. Het zeer gecompliceerde strafdossier in het BHIC begon zich zo langzaamaan te ontpoppen tot een spannend verhaal. Ineens was ik serieus onderzoek aan het doen, en doordat veel van mijn werk wegviel tijdens corona, had ik ook zeeën van tijd."
Het idee om de moord op te lossen, is nooit Liselotte's persoonlijke motivatie geweest. Ze is een historicus, geen rechercheur. Waarom werd de zaak nooit opgehelderd? Dát was de vraag die aan haar onderzoek ten grondslag lag. Ze wilde weten welke omstandigheden ervoor zorgden dat de waarheid nooit aan het licht kwam. Daarbij keek ze naar de beperkte onderzoeksmethoden én de voedingsbodem die er lag voor een eventuele doofpot.
"Dat de Brabantse, katholieke samenleving van 1900 gevoelig was voor een doofpotaffaire, werd me langzaamaan wel duidelijk in Regionaal Archief Tilburg. Als je kijkt naar het Tilburg van 1900 zie je hoe de geestelijkheid de parochiaan begeleidde van de wieg tot aan het graf. Een priester wist alles van hem of haar - ook de intieme details. De geestelijkheid genoot dus alle vertrouwen van de parochianen en stond op een voetstuk. Die wilde en kon met niet wantrouwen.
Maar nog veel belangrijker in dit verhaal is de situatie op hoger niveau. De Rooms-Katholieke Kerk zag haar macht steeds verder afbrokkelen in Europa en probeerde krampachtig de schaapjes bijeen te houden. Veel Brabantse magistraten zaten bovendien ook voor de katholieken in de politiek in Den Haag. Een kindermoordenaar in een priesterkleed zou niet alleen een smet zijn op de Katholieke Kerk, maar zou ook de politieke vijanden – protestanten en opkomende socialisten – weer een stok geven om mee te slaan. De Kerk mocht er van hen dus gewoonweg niks mee te maken hebben, dat bracht hun eigen positie in gevaar.
Het verhaal gaat dus veel verder dan een afschuwelijke kindermoord, het gaat over een systeem dat klassenjustitie faciliteert. Een systeem dat je met behulp van de bronnen al ver voor de moord ziet ontstaan. Hoewel het vandaag niet meer de Kerk is die de hand boven het hoofd wordt gehouden, bestaan dergelijke structuren nog steeds. Nog altijd zijn er mensen geneigd om de andere kant op te kijken uit angst voor hun positie of het verlies van geld. Dat is, helaas, 123 jaar later nog niet anders."
Zoals al gezegd verwerkte Liselotte haar bevindingen in een boek, dat in 2022 uitkwam bij Uitgeverij Volt. Ze baseerde zich op de vele bronnen die ze voor dit boek gebruikte. Die lazen in eerste instantie dus als hanenpoten lijkend op een hartslagcurve en toch maakte Liselotte er een vlot leesbaar boek van. Wil je meer van haar hand lezen, kijk dan eens op haar website naar de andere historische verhalen die ze schreef.
