Werken met remoistenable tissue

Onze afdeling voor het conserveren en restaureren van archiefdocumenten werkt sinds 2022 met zogeheten remoistenable tissue op basis van Klucel G. Dat klinkt ingewikkeld. Graag leggen we uit hoe het werkt.

Veel van ons restauratie- en conserveringswerk wordt door het bedrijf DP Conservation gedaan. Wij werken als archief enorm veel met hen samen. De werkwijze voor het gebruiken van remoistenable tissue heeft DP Conservation ontwikkeld.  Als voorheen een scheur in een papieren document verstevigd moest worden, werd dat gedaan met Japans papier dat geïmpregneerd  is met Klucel G op basis van ethanol. Dat werd op maat gesneden, op de scheur gelegd en gesprayd met een nevel van ethanol  om zo de lijm in het papier te activeren. Het werd dan aangestreken met een kwastje en gedroogd met een restaurator strijkijzertje. 

Ethanol werd regelmatig gebruikt in restauratorateliers, omdat het geen effect heeft op inkvraat, wat vaak voorkomt in papieren archiefdocumenten. Het gebruik van water verergert inktvraag wél, vandaar de voorkeur voor ethanol. Het gebruik van ethanol in restauratieateliers wordt echter sinds een jaar afgeraden, tenzij je met een goede afzuiginstallatie werkt. Het langdurig inademen van de lucht die ethanol verspreidt is niet gezond.

DP Conservation werkte daarom aan een oplossing voor het restaureren van papier zónder gebruik van ethanol. Het blijkt echter ook mogelijk om te werken met Japans papier dat geïmpregneerd is met Klucel G op basis van water. En wat blijkt: dat is heel eenvoudig zelf te maken. Een mooie oplossing!

Marlies Verhoosel, die voor ons archief restauratiewerk verricht,  legt uit hoe zij dat doet. Je hebt er de volgende dingen voor nodig:

1. Japans papier, gemaakt van de kozo-plant, 5, 7 of 9 grams
2. Klucel G, een wit poeder (hydroxypropylcellulose) dat de basis is voor een lijm
3. Gedemineraliseerd water voor de sprayer
4. Polyester folie
5. Verfbakje en roller
6. Droogrek met liggende roosters
7. Micro fog sprayer
8. Restauratiestrijkboutje

Voor een 5% oplossing los je 50 gram Klucel G op in ongeveer 800 milliliter water, wat je daarna aanvult tot 1 liter. Japans papier leg je op een vel  polyester folie. Het folie moet een stuk groter zijn dan het papier. Met een verfroller rol je de vloeistof over het Japans papier. Dat laat je een dag lang liggend drogen. Dan haal je voorzichtig het bewerkte papier van de folie af. De folie kun je wassen en hergebruiken.

Het bewerkte papier heeft nu een plakkant en een kant die niet plakt. Knip of scheur een stuk op maat en leg het met de plakkant op de scheur of het stuk dat je wilt verstevigen.  Spray er een klein beetje gedemineraliseerd water over, strijk het aan met een kwastje en strijk het droog met een restauratieboutje.  Door het meteen te drogen met een restauratiestrijkboutje dringt er zo min mogelijk vocht in het papier. Het heeft het voordeel dat er helemaal geen ethanol bij nodig is.

In twee uur maakt je met gemak een voorraad van 25 tot 30 A4 vellen remoistenable tissue, waarmee je weer vooruit kunt. Marlies is zeer te spreken over deze manier van werken: “Deze manier van herstellen vind ik geweldig. Je kunt het gebruiken voor oud archief, maar het is ook geschikt voor jongere archiefstukken. Wat ik doe bij stukken die een stevigere ondersteuning nodig hebben, is om aan twee kanten van het archiefstuk een laagje remoistenable tissue aan te brengen.”

Het materiaal dat Marlies behandelt, wordt na conservering gescand. Door haar nauwkeurige werk kan digitalisering moeiteloos gedaan worden, zonder dat beschadigd archiefmateriaal verdere schade oploopt. Veel dank aan de mensen van DP Conservation voor het uitdenken van deze methode!