Dagboek Helga Deen te zien bij Het Noordbrabants Museum

Onze helaas te vroeg overleden    collega Gerrit Kobes (1947-2017)  was bij uitstek een kenner van de Tweede Wereldoorlog. Hij was het die veel documenten en foto's uit de oorlogsperiode veilig heeft weten te stellen voor het Regionaal Archief Tilburg. Mede door zijn uitgebreid netwerk heeft hij in 2003 contact gekregen met Conrad van den Berg, zoon van Kees van den Berg (1923-2010). Kees van den Berg was bevriend met Helga Deen. Het contact met Conrad van den Berg heeft in 2004 geresulteerd in een bruikleen van het dagboek van Helga Deen (1925-1943), enkele brieven, een vulpen, een tas en een haarlokje. 

Wie was Helga Deen (1925-1943)? 

Helga Deen werd geboren in Stettin (Szczecin, Polen) op 6 april 1925 en haar jongere broertje Klaus zag daar in 1928 het levenslicht. Als gevolg van de Jodenvervolging moest het gezin Deen in 1933 vluchten naar Tilburg. Het gezin vond een huis aan de Pelgrimsweg nummer 45. Vader Willy had een agentuur in verfspuiten voor textieldoeleinden. De twee kinderen Helga en Klaus bezochten de lagere school in de Korte Schijfstraat en gingen later naar de Rijks HBS. Helga tekende graag, speelde piano en was actief in de   padvinderij. 

Na de Duitse bezetting start ook in Tilburg de vervolging van de Joodse inwoners. Op de lijst van Joodse inwoners (circulaire van 26 juni 1942) wordt het gezin Willy Deen vermeld. Willy is lid van de Joodse Raad, afdeling Tilburg en vervult daar de functie van leider van de reis- en verhuisvergunningen. Op grond van deze functie wordt het gezin oorspronkelijk 'gesperrt', wat een (voorlopig) uitstel van deportatie begon. De oproepen voor de eerste deportatie van 2 en 28 augustus 1942 aan het gezin voorbij. Bij een controle op 2 september 1942 woont het gezin nog in de Pelgrimsweg, maar in januari 1943 krijgt het gezin Deen te horen de woning te verlaten. Ze gaan inwonen bij de moeder van Willy Deen op de Heuvel. Op 1 juni 1943 is de familie Deen getransporteerd naar kamp Vught.: index (regionaalarchieftilburg.nl)

Dagboek en brieven van Helga Deen tijdens haar verblijf in kampen Vught en Westerbork

Kunstschilder Kees van den Berg, de vader van Conrad, had een relatie met Helga Deen. Voor Helga's deportatie spreken Helga en Kees samen af ​​dat Helga een dagboek gaat bijhouden voor Kees. Helga's dagboek bestrijkt de periode van 10/12 april tot 12 juni 1943. Waarschijnlijk is op vrijdag 2 juli 1943 of zaterdag 3 juli 1943 Helga op transport gesteld naar Westerbork.  [brief van Helga 2 juli 1943 . .”tussen het pakken door, snel nog schrijven, want we gaan weg. .”]

In Westerbork verblijft Helga in Barak 58. Daar schrijft ze op 8 juli 1943 haar brief aan Kees. Op dinsdag 13 juli 1943 gaat zij met haar ouders en broertje op vervoer naar Sobibor, waar het gehele gezin op vrijdag 16 juli 1943 al wordt omgebracht. 

De brieven en briefkaarten die Helga aan haar vrienden heeft geschreven moeten uit het kamp zijn gesmokkeld, hoe is niet bekend. 

Het dagboek is in 2007 in druk (uitgeverij Balans) verschenen. Het eerste exemplaar is door Gerrit Kobes uitgereikt aan Conrad van den Berg, de zoon van Kees.

Origineel dagboek te zien in Het Noordbrabants Museum 

Tijdens de tentoonstelling van Het Verhaal van Brabant   toont    Het Noordbrabants Museum  de belangrijkste momenten van de geschiedenis van onze provincie. Bij deze geschiedenis hoort het tragische verhaal van Helga Deen (1925-1943). Het is om deze reden dat Het Noordbrabants Museum het dagboek van Helga Deen tentoon stelt.  De bruikleengever Conrad van den Berg is met dit verzoek akkoord gegaan.

Vanaf    26  januari 2022 zijn daarom de originele documenten voor de duur van een half jaar in het Bossche museum te zien.