Albums van Bertje Eijgenraam gedigitaliseerd
“Iedereen deed lelijk tegen de mensen van de Koningswei, maar ze kenden die mensen ook niet. Wij hebben ze leren kennen door er vriendelijk en hartelijk tegen te zijn. En dan kun je veel bereiken hoor!” *
* (uit een interview van Joep Eijkens met Bertje Eijgenraam, opnieuw verschenen in: “Koningswei van villapark tot volkswijk”, Berry van Oudheusden, 2011. P.28)
In 2002 overleed Bertje Eijgenraam (1907 – 2002) en ontving Regionaal Archief Tilburg op haar uitdrukkelijke wens de albums met herinneringen aan haar werkzame leven. De albums zijn nu digitaal beschikbaar gemaakt. In de albums bladeren we als het ware door de herinneringen van Bertje aan de activiteiten waarvan zij de grote drijvende kracht was. In de allereerste plaats haar werk in de Koningswei en na de sloop van deze wijk ook de vele activiteiten die zij ontplooide in de Uitvindersbuurt, rondom het wijkgebouw “De Vleugel”.
De oudste albums geven een beeld van het reilen en zeilen in de verdwenen wijk De Koningswei, ook wel de ‘Waai’ genoemd. De oude wijk besloeg het gebied waar nu het Koningsplein, de Paleisring en het Stadhuisplein liggen. Het was een echte volkswijk waar de woonomstandigheden slecht waren, de armoede groot . De geruchten over dronken mensen in de straten, dames van lichte zeden, kleine criminaliteit waren talrijk. Maar de verhalen over saamhorigheid van de bewoners zijn ook bekend. De inwoners vormden een sterke gemeenschap die gehecht was aan hun eigen vrijheid en persoonlijkheid.
Op initiatief van Kapelaan Soons werd Bertje Eijgenraam vlak na de Tweede Wereldoorlog gevraagd als maatschappelijk werkster de omstandigheden van de inwoners van de Koningswei te verbeteren. Dat deed ze met enorme ijver. Onder haar bezielende leiding werd een Wijkhuis opgericht, een wijkcomité, de voetbalclub VKM, een mannenraad, de St. Maartenkapel en een wijkblad (het Klokske). Vrouwen kregen naai- en kookles, kinderen konden terecht bij knutselclubs, er werd gezamenlijk kerstmis gevierd, er waren uitstapjes, optochten, een instuif, jubileumfeesten en bijzondere missen. In de albums is vastgelegd wat er allemaal in en om De Waai gebeurde in foto’s, briefjes, krantenartikelen, handgeschreven verslagen, versjes en tekeningen.
Een persoonlijk hoogtepunt was misschien wel de pauselijke onderscheiding, de Pro Ecclesia et Pontifice die Bertje na tien jaar wijkwerk in 1957 ontving uit handen van mgr. W.M. Bekkers (oud-pastoor van de parochie van de H. Dionysius ('t Heike, waar de Koningswei bij hoorde) en later bisschop in Den Bosch).
Maar eind jaren ’50 gooide burgemeester Becht roet in het eten: hij had grootse plannen met Tilburg. Hij wilde de stad moderniseren door de aanleg van een “cityring” waarbinnen een nieuw stadshart zou ontstaan. De verpauperde Koningswei vormde een obstakel voor deze plannen. In 1958 stemde de gemeenteraad in met afbraak van de wijk. De woonwijk met krotten was niet meer te redden, er werd besloten tot onteigening en sloop. In totaal ging het om circa 270 huizen, waarvan er 37 van de gemeente waren. De bewoners van “De Waai” werden verspreid over de andere wijken in stad, de samenhang tussen de bewoners ging verloren. In 1964 verschijnt het laatste “Klokske” ter gelegenheid van het sluiten van het wijkcentrum. Daarmee houden ook de werkzaamheden van Bertje in de Koningswei op. Wat wel bleef bestaan was de voetbalclub VKW. In 1986 vierde deze club het 40-jarig jubileum en overleefde daarmee als enige de wijk waar zij was opgericht. Tijdens de reünie voorafgaand aan het jubileum was Bertje ook aanwezig. Velen haalden herinneringen op en verzuchtten dat ze zó terug wilden naar De Waai, ondanks de slechte naam, het hoge alcoholverbruik, het rauwe leven en de slechte huizen. De saamhorigheid was iets wat de oud-bewoners van De Waai nergens elders terugvonden.
Bertje Eijgenraam zette na 1964 haar werk voort in o.a. de Uitvindersbuurt, het wijkcentrum “De Vleugel”. Het archief bevat uit deze periode drie plakboeken met hierin ook foto’s briefjes, kampprogramma’s, liedteksten en tekeningen, die de verhalen vertellen over de werkzaamheden in haar nieuwe wijk. Ook deze albums en plakboeken laten zien hoe de “gewone” Tilburgers leefden, plezier maakten, met elkaar omgingen in die goeie ouwe tijd, meer dan 50 jaar geleden. Het is een levendig beeld van een voorbije tijd en van een verloren gegane volkswijk. De albums zijn te bekijken via de website
