“Een nationale ramp heeft ons land getroffen...”, zo staat op 2 februari 1953 geschreven in Het Nieuwsblad van Het Zuiden. De nacht van zaterdag 31 januari op zondag 1 februari ging de geschiedenisboeken in als één van de grootste natuurrampen die Nederland ooit trof. Het was de nacht dat de dijken braken en duizenden mensen in hun slaap werden verrast door het water.
Recentelijk ontving Gemeente Drimmelen een schenking met foto’s van deze nationale ramp. Hans Weijenberg kreeg via uit de erfenis van zijn vader Albert enkele indrukwekkende opnamen. 'Ap' Weijenberg zag het rampgebied met eigen ogen. Hij was destijds als militair ter plaatse voor hulpverlening. Op de foto's zijn onder andere de verwoestingen in Sint Philipsland, Klundert, Hoge en Lage Zwaluwe te zien door de ogen van de militaire hulpverleners. De verwoestende kracht van de natuur maakt indruk en mag nooit vergeten worden. In Regionaal Archief Tilburg worden de bijzondere beelden veilig bewaard en dankzij digitalisering zijn ze vanaf heden online beschikbaar voor iedereen.
Een nationaal trauma
De watersnoodramp is een nationaal trauma en zit in het collectief geheugen van de Nederlander. Door de gevaarlijke combinatie van een zware noordwesterstorm en springtij ontstond een springvloed met verwoestende gevolgen. Daarnaast ontstond op 1 februari in de loop van de middag een tweede vloed. Huizen die het net hadden gered, werden alsnog weggevaagd. Vaak mét de angstige bewoners die hun heil op de bovenste verdieping of het dak hadden gezocht.
De ramp trof geheel westelijk Nederland, van Vlissingen tot de stranden van Texel. Het zwaartepunt lag echter in Zeeland en het westen van Noord-Brabant. Van de 1836 dodelijke slachtoffers in Nederland vielen er 247 in Brabant. Doordat de dijken braken, had de zee vrij spel richting het binnenland. Hoewel sirenes door de polders klonken, werd niet iedereen tijdig gewaarschuwd. Zo waren in alleen al in Fijnaart zesenzeventig doden te betreuren
Beelden van een verwoest Brabant
De foto’s uit de schenking van Weijenberg tonen onder andere de verwoestingen in Klundert. Middenin de nacht braken daar de dijken, waardoor een gezin van negen de dood vond. Daarnaast was de materiele schade in het dorp groot. Op een foto van de ondergelopen Mauritsweg is tussen de verwoestingen op de achtergrond nog net het zeventiende-eeuwse stadhuis te herkennen (afb. 1).
Een andere zwaar getroffen plaats was Lage Zwaluwe. De foto van twee militairen in een bootje behoeft weinig uitleg (afb. 2). Het dorp is volledig ondergelopen en een scheve lantaarnpaal herinnert op pijnlijke wijze aan het feit dat hier eigenlijk een straat loopt. De persoonlijke schade wordt hartverscheurend zichtbaar op een opname van de dijkwoning van de familie Kooters, of beter gezegd wat ooit een dijkwoning was (afb. 3). Het water sloeg een gapend gat in wat eens iemands thuis was. Eenzelfde schade is te zien bij de slagerij van S.J. Walraven (bekijk hier). De winkel is vernietigd en het pand wordt overeind gehouden door stutpalen.
De hulptroepen
Hoewel de beelden uit de schenking met name de verwoesting tonen, geven ze ook een beeld van hoop. Zoals de eerder genoemde hulp van de militairen in Lage Zwaluwe, of Franse troepen die helpen met het plaatsen van zandzakken (afb. 4). Daarnaast werden helikopters ingezet om de afgesloten delen van het rampgebied te bereiken (bekijk hier). Waaronder de Sikorsky H-5, die op twee opnamen uit de schenking te zien is.
Het historische belang van deze schenking is groot. Het cliché “Foto’s zeggen meer dan duizend woorden” is namelijk van toepassing. Hoewel foto’s van de watersnoodramp niet zeldzaam zijn, verhaalt ieder beeld over een persoonlijk lotgeval. Of het nu gaat om de familie Kooters, slager Walraven, of de hulpverlening door militairen zoals Ap Weijenberg. Geen enkel verhaal mag vergeten worden.
De foto's van de watersnoodramp zijn te bekijken (klik hier voor alle foto's uit de schenking) en downloaden via www.regionaalarchieftilburg.nl. Gebruik van de beelden graag onder vermelding van collectie Regionaal Archief Tilburg. Heb je vragen of meer informatie over de beelden? Dan horen we graag van je via beeldbank@regionaalarchieftilburg.nl.
