Na de
herindeling van de gemeente Haaren kregen we
de militieregisters van Haaren in beheer. In totaal gaat het om 106 banden,
die allemaal door de handen zijn gegaan van onze projectleider conservering en
restauratie Marcel van de Wouw. De eerste conditiecheck leek heel goed, maar
bij nadere inspectie bleek er meer aan de hand dan aan de buitenkant was te
zien.
Bij
een groot aantal banden was de schade ‘naar binnen gevouwen’. Banden die er aan
de buitenkant prima uitzagen, bleken aan de binnenkant bij het openvouwen deels vervilt te zijn. De conclusie van Marcel: 44 banden waren
te zeer beschadigd om nog ter inzage te geven (categorie 1), 28 waren in iets
minder slechte staat (categorie 2) en 34 banden waren in redelijke staat (categorie
3). Deze laatste groep banden had geen vervilting, maar er waren wel
schimmelsporen in te vinden.
Als we hier
niets aan zouden doen, zou er grote kans zijn op tekstverlies bij het
raadplegen van de categorie 1 stukken.
Door vocht kan
schimmel ontstaan in papier. Schimmel zorgt voor afbraak van de papiervezels,
waardoor vervilting ontstaat. De vezels van het papier verzwakken dan. Het vervilte
papier kan compleet uit elkaar vallen als je het vastpakt.
Schimmelsporen
zijn overal latent aanwezig. We werken in het archief in schone ruimtes, maar niet in een steriele
omgeving. Een schimmel
heeft drie dingen nodig om zich te ontwikkelen: een voedingsbodem (de drager,
de cellulosevezels van het papier), vocht en temperatuur. Die drie samen zorgen
voor de ontwikkeling van schimmel. In het archief houden we de condities constant
en ze worden dagelijks gemonitord om schimmelvorming te voorkomen.
Na constatering
van de vervilting zijn de militieregisters voor behandeling naar Hoogduin Papierrestauratoren
in Delft gebracht. Zij hebben ontbrekende delen van het papier aangevezeld, en
zo de schade gestabiliseerd. Elke band is opnieuw zuurvrij verpakt.
Het
materiaal is onlangs retour gekomen. Het staat op de nominatie om
gedigitaliseerd te worden in 2022, waarna de originelen voorgoed veilig
opgeborgen worden in de archiefbewaarplaats. De registers zijn gered van verder
verval.
Op de foto's zie je voorbeelden van gerestaureerde registers. De verkleuring kan niet weggenomen worden, maar de vervilte randen zijn aangevezeld. Verder verlies van tekst wordt daarmee voorkomen.
