De komende tijd belichten we op onze website mensen die onderzoek doen of deden in de collectie van Regionaal Archief Tilburg. Dit geeft een beeld van het gebruik van de verschillende bronnen die we in onze collectie hebben én de verrassende resultaten die dat kan op leveren.
In dit blog vertelt historicus Martijn van Bommel over zijn master-scriptieonderzoek naar de reactie van de Tilburgse clerus op moderne massacultuur gedurende de periode 1916-1940 in het weekblad
Roomsch Leven.
Student, docent en stagiair
Martijn groeit op in het protestantse ’s-Gravendeel en komt tijdens zijn studententijd in Tilburg terecht. Hij doorloopt de Lerarenopleiding Geschiedenis en gaat na zijn afstuderen lesgeven aan het VMBO. Hij mist de diepgang en wil meer doen met de stof. De keuze is dan ook snel gemaakt om door te studeren. Na de pre-master geschiedenis begint hij aan de master geschiedenis en Actualiteit aan de Radboud Universiteit.
In deze periode komt Martijn voor het eerst in aanraking met Regionaal Archief Tilburg. Als stagiair leert hij de organisatie en het archief goed kennen. Daarnaast is Martijn van mening dat steden zoals Tilburg, die in de periferie van de Randstad liggen, nog veel onderzoeksmogelijkheden bieden. Het archief blijkt dan ook een schat aan informatie voor zijn master-scriptie te bevatten.
Roomsch leven
Martijn vindt het effect dat de moderniteit heeft op de maatschappij en het doen en laten van de mens erg interessant. Na eerder onderzoek te hebben gedaan naar de manier waarop Amsterdammers de omschakeling naar elektrisch licht hebben ervaren, wilt hij in Tilburg een soortgelijk onderzoek doen. Na een omzwerving komt Martijn uit bij de Tilburgse Kermis en andere moderne vormen van vermaak.
Tijdens de industrialisatie en modernisering van de stad komen deze nieuwe vormen
van vermaak op. De Tilburgse clerus verliest stukje bij beetje de grip op de Tilburgse samenleving. In een poging de macht te behouden en het volk te behoeden van moderne zondes, wordt er een weekblad in het leven geroepen. Roomsch Leven moet katholieke Tilburgers bijstaan in die snel veranderende tijd. De Tilburgse clerus werkt samen aan het blad en hoopt zo de grip op hun volgelingen te behouden. Voor Martijn biedt dit weekblad een uniek inzicht in hoe de Tilburgse clerus, vanuit het katholieke keurslijf, deze moderne vormen van vermaak zag en hoe zij vonden dat de Katholieke gemeenschap hier mee moest omgaan.
Martijn selecteerde om de vijf jaar één heel jaargang en analyseerde die grondig. Hij heeft kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethodes gecombineerd door zowel inhoudelijk naar de artikelen te kijken, als te onderzoeken hoe vaak de verschillende vormen van modern vermaak werden genoemd. Daarnaast onderzocht hij de toon waarmee het vermaak werd beschreven. Hij heeft grofweg onderscheid gemaakt tussen drie toonsoorten: Radicaal, assimilerend en toegefelijk. Ook blijkt uit het onderzoek dat dat clerus niet homogeen en rechtlijnig reageert op de modernisering.
Juist deze uitkomst vindt Martijn enorm interessant. Het laat zien hoe de verschillende geestelijke een eigen manier zochten om de bijbel en de bijhorende regels te verenigen met de moderne Tilburgse realiteit. Omgaan met veranderingen en modernisering is een terugkerend thema in de geschiedenis, maar ook vandaag de dag zijn er zorgen om modern vermaak. Kijk bijvoorbeeld naar het gebruik van sociale media door kinderen.
Martijn hoopt met zijn onderzoek meer inzicht te geven in de veranderende Tilburgse samenleving. “We verschillen allemaal niet zo veel van elkaar als je kijkt in de geschiedenis” legt hij uit. Opvattingen en mensen veranderen door de tijd heen en door een parallel tussen het heden en het verleden te leggen, is het makkelijker dit te begrijpen. “Je staat met meer houvast in de wereld als je weet hoe de wereld er vroeger uitzag en hoe dit verband houdt tot nu”.
Terug bij het archief
Martijn is inmiddels afgestudeerd maar het archiefwerk heeft hem niet los gelaten. Tegenwoordig is hij werkzaam voor het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven als medewerker beeldarchief. Daar houdt hij zich bezig met het analyseren van een Helmondse fotocollectie en het beschrijven van de filmcollectie.
Lanciersprijs
Om verschillende soorten onderzoek in de collectie te stimuleren, reikt Regionaal Archief Tilburg eens in de twee jaar de Lanciersprijs uit aan een onderzoeker die gebruik heeft gemaakt van de archiefcollectie en daarover gepubliceerd heeft. Op 14 oktober 2021 wordt de prijs voor de derde keer uitgereikt. Wil je meer weten over de Lanciersprijs? Lees hier.
Martijn houdt op 22 april ook een lezing tijdens het Historische Café
Geschreven door Sterre Schlink
