Het briefhoofd. Dit is het gedeelte bovenaan een brief waar de gegevens van de afzender staan en de datum wordt genoemd. Waarschijnlijk maakt dit gegeven weinig enthousiasme los bij de meeste mensen, maar dit is ten onrechte. Regionaal Archief Tilburg heeft namelijk een prachtige collectie briefhoofden. Dit zijn vaak grafische kunstwerkjes, waarin waardevolle historische informatie zit verankerd. Kortom, het is een geschiedenis van de Tilburgse ondernemersgeest.
Het briefhoofd als zelfpromotie
Het briefhoofd was voor ondernemers een manier om zichzelf te profileren. Hierin werd de weelde en grootsheid van de firma getoond. Door middel van een indrukwekkend perspectief werden de fabrieksgebouwen bijvoorbeeld groter getoond dan ze in werkelijkheid waren en gewonnen keurmerken werden vol trots vermeld. De grafische kunstenaars weten vaak indrukwekkende beelden te creëren op slechts een paar vierkante centimeter, waarin de specialiteit van de desbetreffende firma uitstekend wordt uitgelicht.
De bloeiende Tilburgse industrie
Tilburg was aan het begin van vorige eeuw een florerende industriestad. Het is dus niet verwonderlijk dat het grootste deel van de collectie in het archief grote fabrieken toont. Een interessant voorbeeld is de firma van de Gebroeders Diepen, waaraan de Diepenstraat nog herinnert (
fotonummer 059934). Hoewel de eens zo grote fabrieken vrijwel volledig werden gesloopt, geeft het briefhoofd uit 1916 nog een idee van de oorspronkelijke situatie.
De Tilburgsche Drijfriemenfabriek benadrukt vooral de eigen grootsheid in het briefhoofd (
fotonummer 061231). In het midden is te zien hoe de hele wereld door een, zonder twijfel Tilburgse, drijfriem in beweging wordt gebracht. Daarnaast prijkt in helder rood het keurmerk
Perfection duidelijk leesbaar op het briefpapier.
Beestenboel in Tilburg
Hoewel de industrie een belangrijk thema is in de Tilburgse briefhoofden, komen ook andere stukjes lokale geschiedenis aan bod. Neem bijvoorbeeld het beestachtige briefhoofd van Animali (fotonummer 059484). De vogel- en dierengroothandel werd in 1940 gesticht door Harrie van Dijk aan de Korvelseweg. Aan het begin van de jaren 50 verhuisde de dierenwinkel samen met Van Dijk naar Eindhoven. Hier stichtte hij het beroemde vogelpark Animali.
De familie van Dijk, van firma C. van Dijk & zonen, was ook vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling van dierenpark Tilburg aan de Oude Warande, waarvoor ze onder andere dieren leverde. Vanaf 1946 werd de familie zelfs eigenaar van het dierenpark.
Collectie Briefhoofden
Een briefhoofd geeft ons dus meer informatie dan alleen de contactgegevens van de afzender. Ze geven een kijkje in de geschiedenis van Tilburgse ondernemers. De komende tijd delen we iedere maand een interessant briefhoofd met achtergrondinformatie via Facebook. Kun je niet zo lang wachten? Alle briefhoofden zijn ook te bekijken in de beeldbank van Regionaal Archief Tilburg.
