Archief 871, Gemeentebestuur Tilburg 1908-1937, is de
Missing Link van de Tilburgse geschiedenis. Tussen de muffe, vergeelde bladzijden uit die groezelige bruine dozen bevindt zich de geschiedkundige rijkdom van een voorheen onbeschreven gemeenteadministratie ten tijde van de Eerste Wereldoorlog en het Interbellum. 871 is, vormgegeven met vage inventarissen, roestige paperclips en vergeten afdelingsnummers, een ware tijdcapsule: een nog te ontdekken kroniek van de sociale, politieke en economische omwentelingen die gepaard gingen met de wereldoorlogen, revoluties en beurskrachs van de eerste helft van de twintigste eeuw.
Tot nu toe zijn de woningnood, de sociale kwestie en de industriële vooruitgang het hoofdzakelijke kenmerk van de Tilburgse geschiedschrijving over het Interbellum geweest. Onbeschreven bleef daarin het politieke vertoog waaruit die zo befaamde aspecten ontstonden. Onbedrukt was daarbij de industriële identiteit van Tilburg op haar bredere internationale schaal. Volledig miskend was daarmee de onmiskenbare ineenstrengeling van internationale, nationale en lokale factoren die de ontwikkeling van Tilburg onlosmakelijk hebben gekenmerkt.
Dat Archief 871 op dit moment definitief en doorgrondend wordt geïnventariseerd
betekent dat die laatmoderne ontwikkeling van Tilburg eindelijk onderworpen mag worden aan de benodigde nuances en rigorositeit van historische herziening. Voorheen hebben verschillende onderzoekers, waaronder de auteurs van het in 2014 uitgegeven Grenzeloos Tilburg 1914-1918: Een stad vol vluchtelingen en de schrijvers van meerdere scripties, uit gedeeltelijke inzagen binnen 871 al voortreffelijke toevoegingen gemaakt aan de geschiedschrijving van Tilburg.
Nu, naarmate Archief 871 algemeen inzichtelijk en studeerbaar wordt gemaakt, bieden wij de mogelijkheid om gedeeltelijke inzagen tot zeer uitgebreide inzagen te maken, en om die reeds voortreffelijke toevoegingen uit te breiden tot geweldige inzichten.
Archief 871 is een administratief schakelpunt; het onbeschreven verhaal van een gemeente die zichzelf opnieuw moest leren ontwikkelen tussen de continue internationale opeenstapelingen van maatschappelijke vervormingen en misvormingen tussen 1914 en 1939. Wij nodigen je uit, zodra Archief 871 in zijn volledigheid geïnventariseerd is, om deel te nemen aan het prachtige onderzoekswerk dat ten behoeve van die beschrijving gedaan kan worden.
Toch wordt er in afwachting van die voltooiing zeker niet stilgezeten! Als eerste stap binnen dit grotere onderzoekend proces, wordt op dit moment vanuit Archief 871 de internering van Belgische militairen in Tilburg van 1915 tot 1918 ontdaan van historische stigma’s, en herontdekt als een sociaaleconomische casus die zowel kenmerkend was voor de ontwikkeling van de zo welbekende woningnood en sociale kwestie in Tilburg, als voor de politieke en diplomatieke uitdagingen die de gemeente Tilburg te verduren kreeg in deze periode. Door een nieuwe, aandachtige en doortastende analyse van dit proces te maken, kunnen nieuwe inzichten over die welbekende aspecten van de Tilburgse geschiedenis opgedaan worden, kunnen onderbelichte aspecten een adequate historische erkenning toegewezen worden, en zullen de onderzoeksmogelijkheden van 871 duidelijker in kaart gebracht worden.
Om je, in aanloop van de verbeterde toegankelijkheid van Archief 871 en gebaseerd op het aankomende onderzoek naar de Belgische internering in Tilburg, alvast kennis te laten maken met de vooruitzichten van het Tilburgs historisch onderzoek, zal daarom in de komende weken een drieluik van anekdotische fragmenten uit Archief 871 gepresenteerd worden. Deze drieluik zal, onder de noemer Tilburg: Een Stad van Oorlog, elke week een historische boodschap vertolken over het karakter van de gemeente Tilburg tijdens de Eerste Wereldoorlog. Elk ‘paneel’ van deze triptiek betreft een kleurrijk verwoorde cluster aan primair bronmateriaal, waaruit de eigentijdse beleidstechnische en ideologische context van de Gemeente Tilburg (waarbinnen het Belgische interneringsproject plaatsvond) zal worden geformuleerd.
'Tilburg: Een Stad van Oorlog. Een drieluik van angsten, zorgen en ambities van een tussen internationaal conflict bevangen industriestad van 1914 tot 1919' zal eenmalig per week, gedurende drie weken, geplaatst worden in de volgende delen:
#1: De Ramp van Raupp: Internationale wolhandel en de Tilburgse gemeente in Oktober 1914.
#2: “Paviljoen Besterd”: Belgische geïnterneerden als oplossing voor een schrijnende woningnood in November 1916.
#3: Een Motie van Trouw: Revolutionaire angsten in een Katholieke gemeente tussen 1918 en 1919.
Matthijs Sweekhorst
De foto van Matthijs is gemaakt door William van der Voort
