“Stadhuis bekent corruptie”, “Kantelberg koele killer”, “Vrouwen uitgekleed”, “Wethouder wil hogerop”, “Foute Wouten”, “Eén Brokx ellende”: tussen 1978-1995 verschenen met grote regelmaat zeefdrukaffiches met pakkende koppen en gericht tegen de gevestigde orde op de Tilburgse muren. Regionaal Archief Tilburg laat deze vervlogen tijd herleven door eenmalig een muurkrant uit te brengen en in de stad te plakken. Met hedendaagse tekst, passend in de actiecultuur van toen!
De afgelopen maanden heeft het archief ruim
250 muurkranten gedigitaliseerd en via de website online geplaatst. Vijf vrijwilligers hebben de integrale teksten overgetypt, zodat ze nu op de gehele tekst te doorzoeken zijn. Zoek op ‘aksie’, ‘protesteer’ of ‘huisjesmelker’ en de resultaten van die woorden op muurkranten worden getoond. In totaal zijn 304 Tilburgse muurkranten verschenen. Op 6 april wordt de 305e ‘geplakt’. Deze is onder meer te zien bij het archief zelf, alleen op deze ene dag. Op nog drie plekken in de stad is deze moderne muurkant te vinden.
De eerste Nederlandse muurkant was de Muurkrant Utrecht, die in 1970 startte. Later ontstonden de Arnhemse (1975) en de Leidse (1976) muurkrant. Eind maart 1978 startte de Tilburgse muurkrant. Gezamenlijk vormden deze vier muurkrantorganisaties de harde kern van de Nederlandse muurkrantbeweging. Ze hadden ongeveer dezelfde organisatievorm en politieke doelstellingen. De groep van de Tilburgse muurkrant bestond uit mensen van divers progressief links pluimage: KEN(ml), de SP, Rode Jeugd, PSP, anarchisten en allerlei actiegroepen. Zij kenden elkaar van acties, zoals de bijeenkomsten voor El Salvador, Nicaragua, tegen kernenergie, Woensdrecht, de krakersbeweging en de munitietrein. Muurkant en actiecultuur zijn dan ook onlosmakelijk met elkaar verbonden. De muurkrant deed regelmatig verslag van gevoerde acties of kondigde die aan.
De muurkrant opereerde in de sfeer van anonimiteit. Waar de krant gedrukt werd bleef geheim en wie de muurkrantmedewerkers waren en wat ze deden, viel ook niet te achterhalen. Deze geheimzinnigheid was nodig vanwege de te verwachten tegenacties van de autoriteiten en andere ‘slachtoffers’ van de muurkrant. Wie contact wilde of geschikte onderwerpen had voor in de muurkrant, kon een briefje schrijven naar postbus 814. Atoombewapening, milieuvervuiling en corrupte politici waren regelmatig terugkerende thema’s net zoals de voortdurende woningnood in combinatie met huisjesmelken (“Kantelberg koele killer”, 1980) en kraken maar ook de onderbetaling en uitbuiting van personeel zoals bij Kalfus (“Geld zat bij Kalfus”, 1990).
De teloorgang van de Tilburgse muurkrant zette in na 1990. Het aantal gedrukte en geplakte kranten liep terug en de muurkrant verscheen niet langer elke twee weken. Er vond een wisseling van de wacht plaats; de nieuwe generatie muurkranters hield er andere ideeën op na. De koppen uit deze periode werden minder scherp en radicaal, het revolutionaire elan van vroeger jaren leek verdwenen. De onderwerpen veranderden: vaker landelijk gericht en minder specifiek op Tilburg. In 1995 verscheen de laatste Tilburgse muurkrant. De straten van Tilburg werden er een stuk saaier op, dat wel.
Bijzonder is dat de muurkrant Tilburg de laatst overgebleven grote muurkant in Nederland was. Mogelijk was de heterogeniteit van de aangesloten groepen en het feit dat men ondanks scherpe discussie toch open bleef staan voor elkaars ideeën en standpunten er de oorzaak van dat juist de Tilburgse muurkrant zolang bleef bestaan.
De 'plakactie' van het archief (met oud-plakker Luud!) bleef niet onopgemerkt. Omroep Brabant maakte een
radio-item en een
nieuws-item over de muurkrant en
Brabants Dagblad besteedde er ook aandacht aan. Als klapper op de vuurpijl nam het
NOS-Journaal het op in het 12.00 uur uitzending.
Bekijk alle muurkranten in onze collectie
