Vandaag is het Allerzielen, de dag waarop de overleden dierbaren extra in de aandacht staan. In de fotocollectie van Regionaal Archief Tilburg bevinden zich een aantal zogenaamde post mortem foto’s. Dat zijn foto’s van kort daarvoor overleden personen. De oudste in onze collectie dateert van 1875 en de meest recente is van 1957. Waar komt dit gebruik vandaan?
Met de komst van de fotografie in de 19de eeuw ontstond er een bijzonder vorm van fotografie, namelijk het fotograferen van overledenen. Een foto maken was relatief goedkoop en daarmee voor een veel grotere groep mensen betaalbaar dan het portretteren van iemand op een schilderij. Hoewel fotografie steeds “gewoner” werd en steeds meer mensen voor de camera plaatsnamen, was het nog zeker geen gemeengoed.
Daardoor kwam het voor dat met name kinderen overleden, de kindersterfte was hoog in die tijd, voordat ze op de foto stonden. Om toch een herinnering in beeld te hebben werd na het overlijden alsnog een foto gemaakt.
in veel gevallen kreeg het overleden kind een pose en enscenering waarop het nog leek te leven. Andere foto’s tonen het overleden kind in gezelschap van een of meer familieleden, broers, zussen, ouders. Onze collectie telt één foto waar het overleden jonge kind op een stoel zit echter zonder te verhullen dat het is overleden.
Op internet zijn er bv. op Pinterest diverse fotoverzamelingen van post mortem foto’s te vinden met honderden voorbeelden, bv. het bord post-mortem photography en een bord getiteld foto post mortem. Hierop is soms zichtbaar dat de overledene met behulp van steunen overeind werd gehouden. De fotograaf tekende soms de ogen open op de afdruk om het nog echter te laten lijken.
Een minder lugubere vorm van post mortem fotografie is te zien op foto’s waar de overledene op bed of in een kist ligt opgebaard. Dat opbaren gebeurt nog steeds na het overlijden en dat beeld zijn wij nog gewend. Van opgebaarde overledenen hebben we meer voorbeelden in de collectie.
In sommige gevallen diende de post mortem foto als afbeelding voor het bidprentje.
