Na de oorlog
De synagoge aan de Willem II straat werd in 1873 gebouwd naar een ontwerp van J.B.P.E. Fremau. In die tijd was sprake van een levendige Tilburgse joodse gemeenschap, een kehilla. De oorsprong van de joodse gemeenschap in Midden-Brabant ligt in Oisterwijk. Daar is nog steeds een begraafplaats uit 1760 in gebruik. Naast de synagoge kwam in 1914 een eigen schooltje om jongens voor te bereiden op hun bar mitswa. De verhouding met andere Tilburgers was redelijk probleemloos. In 1934 werd bij het 60 jarig bestaan van de synagoge deze zin uitgesproken: Juist het Joodsche deel der bevolking behoort tot het nijverste en ordelijkste deel der bevolking.
Op 1 oktober 1941 woonden 256 joden met de Nederlandse nationaliteit in Tilburg. Op dat moment verbleven ook nog eens 176 joodse vluchtelingen in de stad (waaronder 126 Duitse joden). Er woonden 302 voljoodse niet gemengd gehuwde inwoners. Daarvan hebben er 133 de oorlog niet overleefd, 37 die de oorlog waarschijnlijk hebben overleefd, en 132 die ondergedoken waren, gevlucht of die het concentratiekamp hebben overleefd.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de inventaris vernield. Bij ons archief is een zwart film te zien hoe na de Tweede Wereldoorlog de synagoge aan de Willem II straat nummer 20 weer in gebruik werd genomen. De synagoge werd in 1948/1949 gerenoveerd.
Vertrek uit de Willem II straat
In 1976 werd de synagoge door de Nederlands-Israëlitische Gemeente (NIG) verkocht aan de gemeente Tilburg. De reden was dat het aantal leden sterk was verminderd. Joden keerden na de oorlog niet altijd terug naar Tilburg en daarnaast verkozen velen te emigreren naar Israël, Verenigde Staten, Canada of Nieuw-Zeeland. Het ledenbestand vergrijsde. De kinderen van de na-oorlogse generatie zijn naar buiten Tilburg of naar het buitenland vertrokken. De kleine groep die achterbleef kon het onderhoud van de synagoge niet meer betalen. De oorspronkelijke gevelsteen boven de ingang is bij de verkoop van het gebouw in 1976 verwijderd.
In maart 1993 is de synagoge voor het symbolische bedrag van 1 gulden door de gemeente weer verkocht aan de stichting Synagoge Tilburg. In augustus van dat jaar mocht de Nederlands-Israëlitische gemeente er weer een Joodse bruiloft gehouden. De Liberaal Joodse Gemeente Brabant (LJGB) heeft de oude synagoge sinds 1998 omniet in gebruik.
Zelf hielden de Nederlandse-Israëlitische gemeente vanaf 1976 hun diensten in een voormalig schoollokaal aan de Leonard van Vechelstraat. De inventaris uit de Willem II straat was voor een groot deel mee verhuisd. In de Torakast lagen achter slot en grendel de in het Hebreeuws gestelde wetsrollen. In 1989 telde de Nederlands-Israëlitische gemeente in Tilburg dertig leden.
Archief NIG
De Nederlandse-Israëlitische Gemeente (NIG) Tilburg, behorend tot het Nederlands Israëlietisch Kerkgenootschap (NIK), is in 2015 opgeheven en samengevoegd met de Nederlands Israëlietische Gemeente Breda. Omdat het Regionaal Archief Tilburg al het oudste deel van het Archief (1767-1941) beheerde, was het een logische keuze om ook het nieuwere gedeelte hier onder te brengen. De voorwerpen van de gemeente zijn uitgeleend aan onder andere Sjoel Elburg, het Museum voor de geschiedenis van Joods leven in de provincie, en aan de Portugees Israëlietische Gemeente, locatie Amstelveen. Vanaf 2008 en 2016 is tussen Marion van Geuns en Yvonne Welings veelvuldig contact geweest over het archief.
De voorwerpen van de gemeente zijn overgedragen aan onder andere Sjoel Elburg en Amstelveen. Alleen de Joodse begraafplaats aan de Delmerweg is in eigendom gebleven van de Nederlands Israëlietisch Kerkgenootschap.
Op enkele inventarisnummers zijn beperkingen op de openbaarheid geplaatst vanwege de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).
