Protestanten in Dongen
Vanaf 1614 zijn er te Dongen een aantal Hervormden, die predicaties van predikanten volgen. Dat er in 1614 predicaties worden gevolgd vermelden de visitatieverslagen van het bisdom Antwerpen, waar de parochie van Dongen toe behoort. In 1614 rapporteert de visitator aan de bisschop, dat er te Dongen “weinig ketters zijn, slechts 5 of 6 gaan naar de predikaties van de ketters”. Met ketters worden de protestanten bedoeld. De eerste predikant is Cornelis Jansen. Het collatierecht, het recht om predikanten te benoemen, berustte tot 1922 bij de Oranjevorsten.
Vanaf de Vrede van Munster in 1648 moesten de Rooms-Katholieken de grote kerk verlaten en namen protestanten de Laurentiuskerk in gebruik. Ook na de Franse Tijd bleef de kerk in hun bezit. De Rooms-Katholieken kregen een nieuwe tweede Laurentiuskerk aan de Hoge Ham. Bij een storm in mei 1928 stortte het dak in.
Protestanten in Rijen
Hoe anders is de geschiedenis in Rijen. In 1819 hield de protestantse gemeente Gilze en Rijen op te bestaan. Rijen voegde zich bij Dongen. Ook in Rijen was het aantal protestanten gering
Na de Tweede Wereldoorlog ontstond behoefte aan een eigen plek. Het mortuarium op de luchtmachtbasis Gilze-Rijen werd vanaf 25 december 1949 in gebruik genomen als kapel. Gereformeerden en Hervormden kerkten er gezamenlijk. Vanaf juli 2009 werd het gebruik van de kapel beéindigd. Over de geschiedenis is in 2009 een boekje verschenen: Bijna 60 jaar Basiskapel Gilze-Rijen 1949-2009.
Archief (950)
Het Archief van de Protestantse gemeente Dongen en Rijen is al langdurig in beheer bij archiefdiensten. Oud-archivaris Toon Zom heeft er over geschreven, Hans Oostdijck over de basiskapel op het vliegveld Gilze-Rijen.
In 2016 is een aanvulling op het Archief opgenomen bij het Regionaal Archief Tilburg.
De archiefinventaris (950) vindt u door op deze link te klikken.
